Pirs Przyszłości

Gdynia – miasto z wizją

Gdynia, miasto awangardowego ducha i śmiałych ambicji, od zawsze ucieleśniała przekonanie, że wszystko jest możliwe. Usytuowana na styku lądu i morza, powstała w okresie międzywojennym jako triumf inżynierii, planowania i modernistycznej architektury. Dziś Gdynia staje przed nowymi wyzwaniami, które wymagają innowacyjnych rozwiązań urbanistycznych — takich, które odpowiadają zarówno na globalne problemy, jak i lokalne potrzeby. Projekt Pirsu Przyszłości to wizja zrównoważonej, wielofunkcyjnej przestrzeni miejskiej, która łączy historię, ekologię i projektowanie z myślą o mieszkańcach.

Globalne wyzwania, lokalne konsekwencje

Współczesne miasta muszą funkcjonować w coraz bardziej złożonej rzeczywistości kształtowanej przez zmiany klimatu, przemiany gospodarcze i transformacje społeczne. W Gdyni skutki zmian klimatycznych są coraz bardziej widoczne: długotrwałe susze, fale upałów, nagłe burze i podtopienia miejskie. Zjawiska te uderzają szczególnie w osoby wrażliwe: seniorów, dzieci i osoby z niepełnosprawnościami. Architekci i urbaniści muszą reagować, tworząc projekty odporne i adaptacyjne, które ograniczają wpływ środowiskowy i poprawiają jakość życia w mieście.

Jednym z największych wyzwań jest nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych — same budynki odpowiadają za ok. 40% zużycia energii i 36% emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Dlatego przyszłe inwestycje muszą być energooszczędne, neutralne klimatycznie i uwzględniać cały cykl życia budynku. Równocześnie, planowanie przestrzeni publicznych powinno promować infrastrukturę pieszą i rowerową, ograniczając dominację samochodów, poprawiając jakość powietrza i zmniejszając ślad węglowy.

Miasto dla mieszkańców

W wielu miastach — także w Polsce — centra stały się niedostępne cenowo dla przeciętnych mieszkańców, czego skutkiem jest gentryfikacja i wzrost udziału inwestycji spekulacyjnych. W Gdyni obserwujemy rosnące zjawisko „ciemnych okien” — pustych mieszkań w prestiżowych lokalizacjach. Choć zmiany systemowe wykraczają poza kompetencje urbanistów, odpowiedzialne projektowanie może pomóc odzyskać przestrzeń publiczną dla mieszkańców i przypomnieć, że miasto ma im służyć.

Dziedzictwo modernizmu i potrzeba przestrzeni w ludzkiej skali

Tożsamość urbanistyczna Gdyni opiera się na modernistycznym dziedzictwie, którego podstawą są trzy osie kompozycyjne: Oś Reprezentacyjna, ul. Starowiejska i ul. Świętojańska. Skwer Kościuszki i Molo Południowe stanowią ich integralną część, jednak współcześnie borykają się z nadmiarem ruchu samochodowego, przestarzałym układem i deficytem zieleni — są nieprzyjazne pieszym i wymagają przekształcenia.

Wizja projektu

Projekt zakłada przekształcenie Skweru Kościuszki i Mola Południowego w modelową przestrzeń miejską łączącą ochronę dziedzictwa z potrzebami współczesnych mieszkańców. Proponowane elementy obejmują:

• Zielony Skwer – nowy plac miejski z zielenią, siedziskami i układem przyjaznym pieszym. Pod placem przewidziano parking podziemny ograniczający ruch naziemny.
• Wodny Plac – strefa rekreacyjna z ogrodami deszczowymi, fontannami mgielnymi i sztuczną laguną, wspomagająca chłodzenie miasta i retencję wody opadowej.
• Zielona Oś – pieszy ciąg komunikacyjny z nawierzchniami przepuszczalnymi i alejami drzew, wspierający bioróżnorodność i ograniczający wyspy ciepła.
• Pawilony wielofunkcyjne – adaptacja istniejących struktur i nowe obiekty na potrzeby kultury, gastronomii i działań wspólnotowych.
• Scena pływająca i łodzie gastronomiczne – nowa przestrzeń wydarzeń kulturalnych i kulinarnych, z widownią na wodzie, brzegu i dachach.
• Forum Morskie – przestrzeń publiczna dla debat, wystaw i wydarzeń, nawiązująca do morskiego dziedzictwa Gdyni.
• Centrum Kultury – alternatywne wykorzystanie obecnej siedziby Akwarium Gdyńskiego jako ośrodka działań społecznych i artystycznych.
• Laguna – nowa przestrzeń rekreacyjna nad wodą z pływającymi basenami i zatoczkami pływowymi.

Dostępność i dobrostan użytkowników

Projekt zakłada pełną dostępność dla osób o ograniczonej mobilności. Ścieżki wolne od barier, zacienione strefy odpoczynku i ochrona przed wiatrem (oparta na analizach komputerowych) zapewniają komfort użytkowania. Inteligentne sensory miejskie monitorują warunki środowiskowe, umożliwiając adaptację przestrzeni do zmieniających się realiów klimatycznych.

Projekt promuje aktywny tryb życia: ciągi piesze, ścieżki rowerowe i elektryczne pojazdy wahadłowe zastępują dominację samochodów. Wspierając mobilność alternatywną, wpisuje się w cele globalnej zrównoważonej urbanistyki.

Odporność klimatyczna

W odpowiedzi na zagrożenia klimatyczne projekt integruje rozwiązania z zakresu zielonej infrastruktury, w tym:

• intensywne nasadzenia drzew dla cienia i oczyszczania powietrza
• zielone dachy i ogrody deszczowe dla retencji i chłodzenia
• nawierzchnie przepuszczalne redukujące spływ powierzchniowy i ryzyko podtopień
• elementy architektoniczne ograniczające wpływ silnych wiatrów i nadmiernego nasłonecznienia

Miasto przyszłości

Pirs Przyszłości to nie tylko projekt przestrzeni publicznej — to manifest tego, jak współczesne miasto może stawić czoła wyzwaniom XXI wieku, zachowując przy tym swoją tożsamość. Poprzez integrację historycznego dziedzictwa z nowoczesnymi strategiami zrównoważonego rozwoju projekt wyznacza kierunek dla odpornych, przyjaznych ludziom miast.

Tak jak niegdyś Gdynia powstała jako nowoczesne miasto nad morzem, dziś urbaniści i projektanci mają szansę kształtować jej przyszłość — tworząc wizję, która przetrwa pokolenia.